Stare Sioło, Stara Wieś, Starosielce ... Ścianka

Kiedyś, gdy byłem świeżo upieczonym mieszkańcem Białegostoku, zastanowiło mnie skąd na planie miasta wzięły się dwie dzielnice Starosielce: jedna będąca po prostu "tymi" Starosielcami, kojarzonymi przez znakomitą większość białostoczan i druga rozciągająca się wzdłuż ulicy Ścianka, będącej przedłużeniem ulicy Paderewskiego na Nowym Mieście.

Któregoś razu wybrałem się z Nowego Miasta w kierunku Ścianki i przeżyłem zdziwienie. Przed chwilą spacerowałem wśród ulic blokowiska i nagle znalazłem się na wiejskiej, zacisznej uliczce wśród drewnianych domów, spośród których niektóre pewnie pamiętały przełom XIX i XX wieku.

Dziś, po lekturze opracowań historycznych, wiem już, że to właśnie Ścianka jest pozostałością dawnej wsi Starosielce, która istniała jeszcze przed 1547 rokiem, kiedy to Katarzyna z Wołłowiczów, wdowa po ostatnim z Raczkowiczów, wyszła za mąż za Piotra Wiesiołowskiego starszego, ofiarowując mu dobra białostockie. Sama nazwy wsi: Starosielce, Stare Sioło, Stara Wieś, mówią wiele o jej wieku w porównaniu do osad sąsiednich.

Dzielnica Białegostoku, którą dziś znamy pod nazwą Starosielce została zaś założona dopiero w XIX wieku na gruntach wsi Klepacze i pod nazwą innej, dużo starszej osady jest dzisiaj rozpoznawana.

Granice wsi próbował ustalić Tomasz Popławski i według niego przedstawiały się one następująco: od południa z dobrami Horodniany wzdłuż dzisiejszej ulicy Rzymowskiego, później wzdłuż ulicy Zachodniej z dobrami Białystok, dalej równolegle do dzisiejszej ulicy Składowej do wysokości ulicy Wojsk Ochrony Pogranicza, następnie od tego punktu krzywą linią w kierunku dzisiejszej ulicy Marczukowskiej, skąd następowała znów zmiana kierunku granicy do dzisiejszej ulicy Popiełuszki i stacji Statoil, a stamtąd z powrotem w kierunku ulicy Rzymowskiego. Spory fragment dzisiejszego Białegostoku. Na gruntach wsi Starosielce powstało później założenie Bażantarnia, o którym będzie tu jeszcze mowa.

O kilku mieszkańcach Starosielc, którzy mieszkali w niej w drugiej połowie XVIII wieku możemy dowiedzieć się ze wspominanego już opracowania Aliny Sztachelskiej Kokoczki. Byli to Maciej tkacz, stolarz skarbowy Jan Panas i cieśla skarbowy Filip Rudy. Ze Starosielc pochodziła również matka Jana Olszewskiego, zamieszkałego przy Pstrągarni.

Przygotowując wycieczkę po Nowym Mieście, postanowiłem sprawdzić dokładniej, co z pamiątek przeszłości pozostało w osadzie przy Ściance i o czym warto wspomnieć. Poza drewnianymi starymi domami, których coraz mniej uwagę zwracają przede wszystkim dwa kowalskiej roboty krzyże przydrożne, przypominające stylistyką krzyże oglądane w Sienkiewiczach, Krupnikach, Barszczewie i innych miejscowościach w okolicy Choroszczy: jeden na terenie posesji przy ulicy Ścianka z datą 1909 r.,

  

drugi zaś przy ulicy Oboźnej z datą 1893 r.

Osiedle Ścianka niegdyś oparte o tory kolejowe, ledwo łączące się z osiedlem Nowe Miasto, za sąsiada mające głównie nieużytki Bażantarni, w ostatnim czasie coraz bardziej odczuwa sąsiedztwo ekspansywnego Białegostoku. Przy torach powstało osiedle domów jednorodzinnych i szeregówek o nazwie Zaścianek, zwane również potocznie osiedlem przy torach, Nowe Miasto rozszerzyło się o część przy pustej jeszcze tak niedawno ulicy Transportowej. Na dotychczasowych nieużytkach powstało ostatnio wiele domów jednorodzinnych. Przyjdzie pewnie czas, że niczym nie będzie różnić się od otoczenia, tracąc swój charakter pewnego reliktu dawnej historii miasta Białegostoku.

 Alina Sztachelska-Kokoczka "Białystok za pałacową bramą", Białystok, 2009,

Tomasz Popławski "Przestrzeń współczesnego miasta Białegostoku na tle historycznych podziałów", Białostocczyzna, nr 42/1996.