środa, 7 listopada 2018

New York, New York



1. Typowy widok na Manhattanie

"- I hate this city. The traffic here is every single day." - takie słowa usłyszałem od czarnoskórego kierowcy Ubera późnym rankiem, podczas jazdy z New Jersey na Manhattan w Nowym Jorku.

Po prawie tygodniowym pobycie skwitowałbym to miasto słowami: piekło na ziemi... z kilkoma miejscami wartymi zobaczenia. Poziom hałasu, tłok na ulicach, smród spalin, znaczna wilgotność powietrza sprawiają, że po góra trzech godzinach, człowiek ma dość wszystkiego, byle tylko opuścić Manhattan.

***

- O co chodzi z tym Times Square? Tłum nie do wytrzymania, a nie ma tam nic specjalnego.

"- Wiesz, kiedyś jak byłem singlem i mieszkałem w Nowym Jorku, lubiłem ten gwar, to wow, wow, wow, muzykę, reklamy. Tak jest właśnie na Times Square. Ale teraz, gdy mam rodzinę? Nigdy bym tam nie zamieszkał! Wiesz, jak tam żyją emigranci? Wynajmują pokój z prysznicem za kupę forsy. Rano nie jedzą w domu śniadania, bo nie mają kuchni. Idą do pracy, po drodze coś zjedzą na ulicy. Później harówka, a od 17.00 do 20.00 gdy w pubach zaczynają się tak zwane Happy hours i drinki zamiast 20 USD kosztują 7, siedzą w klubie parę godzin, coś wypiją, zrelaksują się, a wieczorem wracają do swojej nory, biorą prysznic, idą spać i tak w kółko." - to słowa kolejnego kierowcy, Araba mieszkającego w Nowym Jorku od 13 lat, który dodał jeszcze: "-Nowy Jork bywa nazywany Zoo Yorkiem. Wystarczy, że wsiądziesz do metra i przejedziesz jeden przystanek. Przez ten czas zobaczysz ludzi wszystkich odcieni skóry, różnych religii i orientacji seksualnych."


2. Times Square

Spacer wśród niebotycznie wysokich budynków, siatką ulic przecinających się pod kątem prostym, dzielącą Manhattan na część wschodnią i zachodnią jest czymś wyjątkowym. Ulice bez nazw. Piąta, szósta, siódma aleja i poprzeczne trzydziesta siódma wschodnia, trzydziesta siódma zachodnia, itd. Świetny pomysł. Zamiast marnować czas na upamiętnianie osób wartościowych, mniej wartościowych i kontrowersyjnych nadaje się ulicom numery. Uniwersalne i ponadczasowe!  Budynki bardzo wysokie, sięgające ponad chmury, wśród nich ginące te trochę niższe i te najniższe w rodzaju naszych warszawskich kamienic. Każdy centymetr powierzchni wykorzystany.




3. Zabudowa Manhattanu

Nowoczesna architektura rzeczywiście robi wrażenie. Mówimy nowoczesna, ale kompleks Rockefeller Center, a w nim niezwykle popularny Top of The Rock zostały wybudowane w latach 1930-1939, Empire State Building w 1931 roku, Chrysler Building w latach 1928-1930, a oryginalny Flatiron w roku 1902.




4. Flatiron

Na Manhattanie należy przyzwyczaić się do tego, że niełatwo w barach typu bistro znaleźć toaletę. O parkingu dla samochodów można pomarzyć. Generalnie drożyzna. Bilet uprawniający do spojrzenia na Manhattan z Top of The Rock kosztował 36 USD. Przejażdżka wycieczkowym autobusem z przewodnikiem po Manhattanie 49 USD.

Wielu turystów zachwyca się nowojorskimi parkami. Niemal każdy z nich posiada ciekawą historię, ich nazwy znamy z tekstów piosenek popularnych bądź filmów. Ale w większości są to parki, które w Europie zwiemy kieszonkowymi. Parę drzew, oczywiście tłum ludzi i nieodzowny hałas dobiegający z ulicy. Bryant Park, Madison Square Park, czy Tucker Park sprawiają przykre wrażenie. Pokazują do czego może doprowadzić nadmierny rozrost metropolii.


5. Bryant Park

Nowojorskie uliczne jedzenie. Budy, stoiska różnego rodzaju można spotkać na każdym kroku -  nie mam dobrych wspomnień z nim związanych.

 

6. Nowojorskie uliczne jedzenie.

 Ale zdarzyły się w Nowym Jorku i prawdziwe uczty kulinarne, jak ta we włoskiej restauracji w okolicach Lincoln Square, gdy młoda kelnerka, córka Serba i Polki z Zabrza, którzy spotkali się kiedyś na dworcu kolejowym w Budapeszcie przyniosła przepyszną zupę minestrone oraz doskonałe tiramisu.



7. Tiramisu
***

Wielu turystów zachwyca się brooklyńskim mostem i widokami na Manhattan z Dumbo. Dla mnie jest on kwintesencją tego, za co nie lubię Nowego Jorku. Most, którego przejście w jedną stronę zajmuje 40 minut jest zatłoczony do granic możliwości. Ale co najgorsze przebiega pod nim jezdnia, co sprawia, że do niedogodności związanych z męczącą nadmierną obecnością innych osób dochodzi hałas i smród spalin. Wszedłem na most, gdy niebo rozpogodziło się, a na termometrach było 23 stopnie Celsjusza, co przy tutejszej wilgotności powietrza było nie do wytrzymania.


8. Brooklyn Bridge
***

O nowojorskim piekle napisałem aż nadto, pora więc napisać o tych kilku miejscach, które miałem szczęście zobaczyć podczas tego krótkiego czasu. Niewątpliwie należy do nich Central Park, olbrzymi obszar we wschodniej części Manhattanu, gdzie gwar uliczny jest nieco przytłumiony. Ludzie siedzą tam na ławkach, jedząc, pijąc, oddając się z upodobaniem chwilom pełnym spokoju, jeżdżą na rowerach, biegają, leżą na trawnikach. Można tam spotkać ulicznych artystów sprzedających swe prace, a także spojrzeć na to różnorodne społeczeństwo nieco z dystansu. Nie udało mi się dojść do pomnika Władysława Jagiełły pod którym nowojorska Polonia organizuje raz do roku śniadanie wielkanocne. Ale zachwycił mnie zespół niemal w całości złożony z czarnoskórych mężczyzn, śpiewający standardy jazzowe i bluesowe przy Bethesda Fountain. To nie jest zwykła grupa ulicznych śpiewaków. Wykonują cudze utwory naprawdę na najwyższym poziomie. Warto być tam choć raz, aby ich posłuchać.


9. The Cover Story w Central Parku

Najwięcej ciekawych miejsc odkryłem dla siebie na Dolnym Manhattanie. Z prawdziwym smakiem stworzono tam pomnik ofiar ataku na World Trade Center w 2001 roku oraz wcześniejszego o dużo mniejszej skali z 1993 roku. Dwa olbrzymie korytarze prowadzące w głąb ziemi z kaskadami spadającej wody i nazwiskami ofiar wyrytymi w kamieniu dookoła mówią wszystko. To miejsce, gdzie czas spowalnia, a gwar Nowego Jorku zdaje się przygasać.




10. World Trade Center Memorial

Kolejnym miejscem wartym odwiedzenia jest cmentarz otaczający kościół świętej Trójcy, w którym modlił się między innymi George Washington z XVIII-wiecznymi nagrobkami między innymi Williama Bradforda, założyciela w 1725 pierwszej nowojorskiej gazety "New York Gazette", kapitana Jamesa Lawrence'a, czy Alexandra Hamiltona. To miejsce mimo, że położone blisko ruchliwej i tłocznej Wall Street przenosi nas w odległą historię Stanów Zjednoczonych.


11. XVIII-wieczny cmentarz przy kościele św. Trójcy

Warto wydać 54 USD, aby przejechać się autobusem wycieczkowym po Manhattanie z przewodnikiem. Siedzi się wygodnie na górnym piętrze, można słuchać audioprzewodnika w kilku językach lub prowadzącego przewodnika. W cenie 54 USD jest jedna dodatkowa atrakcja, którą może być na przykład rejs promem na Liberty Island i Ellis Island. To kosztuje sporo czasu, gdyż kolejki w dzień są niebotyczne, ale widok na symbol Nowego Jorku i monumentalne biurowce Manhattanu warte są tych kosztów i długiego czasu oczekiwania w kolejkach.
 





12. Amerykański znak rozpoznawczy i widoki na biurowce Manhattanu

Na koniec czeka perełka pozwalająca zrozumieć nieco historię tej części świata, czyli Narodowe Muzeum Imigracji na Ellis Island. Oglądałem w nim wystawę poświęconą XIX-wiecznej historii emigracji, z wieloma zdjęciami autorstwa Augustusa F. Shermana przedstawiającymi emigrantów z różnych stron świata, od Rosji, przez Włochy, Albanię, aż do Chin. Dzięki licznym zdjęciom, dokumentom i cytatom możemy zapoznać się z całą drogą jaką musieli przejść emigranci, aż do zakończenia procesu naturalizacji w Nowym Świecie. Jest wiele poloników, a moją uwagę poświęciło zdjęcie ofiar jednego z pogromów ludności żydowskiej w Białymstoku w części poświęconej przyczynom emigracji żydowskiej.




13. Ellis Island National Museum of Immigration

Ciekawa była przejażdżka na Greenpoint, gdzie ponad 40 procent mieszkańców przyznaje się do polskich korzeni. To trochę inny Nowy Jork, z niższą zabudową i mniejszym poziomem hałasu. Zobaczyć tu można sklepy o swojsko brzmiących nazwach typu Biedronka, Wedel Słodycze, czy Stokrotka, a w nich wiele towarów z Polski. Na ulicznych plakatach wisiała zapowiedź koncertu Disco Polo i takich zespołów, jak nasz sejneński Weekend. W Karczmie Polskiej zamówienia składa się w języku polskim. Dostać tu można amerykańską porcję polskich gołąbków w sosie pomidorowym. To tam na ścianie wewnątrz męskiej toalety ujrzałem fotografie Henryka Rogozińskiego, białostockiego artysty, na którego wystawy chodziłem kiedyś do Galerii Slendzińskich i do Arsenału w Białymstoku.





 


 14. Greenpoint