czwartek, 29 września 2011

W pustelni

Mimo, że jeszcze nie ma południa, żar leje się z nieba. Stoimy przed drewnianą kładką, oślepiającą wzrok odbitym światłem słonecznym. Dookoła nas łąka obramowana lasem widniejącym na horyzoncie. Tam, gdzie kończy się kładka, złoci się kopuła cerkiewki, widać też inne nieliczne zabudowania. Poza tym pusto.

Przed wejściem na kładkę czytamy tablice informacyjne. Za chwilę znajdziemy się na terenie Pustelni św. św. Antoniego i Teodozjusza Kijowsko-Pieczerskich w Odrynkach. Podobno w tym miejscu w 1518 roku, książę Iwan Michaiłowicz Wiśniowiecki znalazł ikonę św. Antoniego Pieczerskiego i zbudował kaplicę na grodzisku "Kudok" nad brzegiem Narwi. W 1574 roku, książę Fiodor Massalski, właściciel Narewki i Lewkowa Starego ufundował prawosławny monaster pw. Wniebowstąpienia Pańskiego. Podobno miejsce to oparło się podpisanej w 1596 roku w Brześciu unii pomiędzy kościołami zachodnim i wschodnim na terenie Rzeczypospolitej.

Czytamy drugą tablicę. Zabrania się wchodzić w nieodpowiednich strojach, wjeżdżania rowerem, wprowadzania zwierząt, nieodpowiedniego i głośnego zachowania, palenia papierosów, zaśmiecania terenu i fotografowania mnichów oraz wnętrz świątyni podczas nabożeństw, używania telefonów i odtwarzaczy muzyki. Zdjęcie robię przed wejściem na kładkę, chowam aparat i wyłączam komórkę. Idziemy.

Trzeba przyznać, że teren jest doskonale zagospodarowany. Ładnie utrzymana roślinność, schludne, choć skromne zabudowania. W pewnym momencie słyszymy wołanie. - Zapraszam na herbatę! To gospodarz tego miejsca. Ubrany w czarną sutannę i kapelusz na głowie, chroniący przed dokuczliwym tego dnia słońcem. Siadamy pod rozłożystym drzewem, obok innych przybyszów do tego miejsca odosobnienia i kontemplacji. Czujemy przyjemny chłodek. "Gościu, siądź pod mym liściem" chciałoby się rzec, mimo, że siedzimy pod dębem. Schłodzona herbata ziołowa wspaniale orzeźwia. Obok na półmiskach leżą ciastka. Gospodarz częstując, zagaduje. Nie wszystko rozumiem. Jestem z zewnątrz, języka tutejszego nie miałem jak przyswoić sobie. Ale samo siedzenie pod drzewem i milczenie jest przyjemne. Popijam herbatę, delektuję się smakiem biszkopta i słucham gwaru niespiesznych rozmów. W pewnym momencie zdaję sobie sprawę, że siedzimy sami, gospodarz odszedł w stronę budynku. Nadszedł czas modlitwy albo osobistej rozmowy. Powoli i my odchodzimy.

wtorek, 20 września 2011

A może ulica Lotnicza we Wrocławiu?

Z genealogią tak już niestety jest (Pisałem o tym w poprzedniej notce.), że nasze poszukiwania nie dają spodziewanego rezultatu, mało tego - ze ślepej uliczki, w jakiej się znalazły, nie widać wyjścia, nie ma żadnego punktu zaczepienia pozwalającego szukać dalej. Tak jest w przypadku poszukiwań informacji o pradziadku Stefanie Stępniu. Ostatni ślad wskazuje na pobyt we Wrocławiu w roku 1954, jednak kwerenda w zbiorach meldunkowych miasta pod adresem wskazanym w dokumencie nie przyniosła pozytywnego efektu. Sprawdzana była ulica Katowicka, później Rolnicza i nic.

Czasami warto, aby nie do końca czytelny dokument obejrzała inna osoba. Często się o tym przekonuję spisując indeksy ksiąg metrykalnych w ramach projektu Geneteka, uruchomionego przez Polskie Towarzystwo Genealogiczne. Inna osoba często widzi inaczej zapisane w księdze metrykalnej nazwisko, bywa, że właśnie tę prawidłową formę zawdzięczamy drugiemu bądź trzeciemu spojrzeniu kogoś z zewnątrz.

Dokument wskazujący ostatnie miejsce pobytu pradziadka otrzymany z PCK pokazałem koleżance. Przyznam, że sugestią, iż zamiast Rolniczej może w nim widnieć ulica Lotnicza, nie przejąłem się zbytnio i pewnie zostawiłbym całą sprawę w spokoju. Ale najpierw wpisałem adres Wrocław, Lotnicza 103 w Google Maps (W przeciwieństwie do adresów Katowicka 103 i Rolnicza 103, serwis wskazał taką lokalizację.), a następnie dzięki wyszukiwarce Google znalazłem informację, która mnie zelektryzowała. Na stronie Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta we Wrocławiu widnieje: "W listopadzie br przypada 30-lecie działalności Towarzystwa. Towarzystwo jest pierwszą w Polsce organizacją społeczną, która objęła pomocą bezdomnych. Zostało uruchomione tuż przed ogłoszeniem stanu wojennego, 2.11.1981, a pierwsze schronisko zostało uruchomione w Wigilię 1981 r. Jako kierownik pierwszego Schroniska Brata Alberta w baraku przy ul. Lotniczej 103 zamieszkał z bezdomnymi Brat Jerzy Marszałkowicz."

Niestety, była to tylko chwilowa nadzieja na to, że odnalazłem właściwy trop. W zbiorach meldunkowych Wrocławia dla ul. Lotniczej 103 również nic nie odnaleziono. Mam jednak intuicyjne przekonanie, że to może być ten adres, a pradziadek, nawet jeśli przebywał we Wrocławiu, wcale nie musiał mieć stałego meldunku.

sobota, 3 września 2011

Poszukiwanie informacji o losach pradziadka Stefana Stępnia w martwym punkcie

W zeszłym roku, próbując po omacku ustalać losy pradziadka Stefana od roku 1943 (jeszcze przed odpowiedzią z PCK), nawiązałem kontakt z białoruskim archiwum w Brześciu (Государственный архив Брестской области). Otrzymałem wkrótce informację, że żadnych dokumentów dotyczących Stefana Stępnia z okresu po roku 1939 archiwum nie posiada, natomiast dokumenty z okresu dwudziestolecia międzywojennego tak. W tym roku postanowiłem sięgnąć po nie. Muszę przyznać, że jestem zaskoczony szybką i profesjonalną realizacją mojego zlecenia przez archiwum. Oczywiście nie wiedziałem jakie dokumenty dostanę, płaciłem za usługę "w ciemno". Koszt usługi też nie był niski, dodatkowo drugie tyle kosztów poniosłem z tytułu transakcji bankowych. Muszę jednak przyznać, że przesyłka z dokumentami przyszła szybko, kopie są niezłej jakości, a dodatkowo zawierają istotne dla mnie informacje.

Bo i czegóż w nich nie ma?

1. Odpis przedwojennego dowodu osobistego zawierający rysopis (A dysponuję tylko jednym zdjęciem pradziadka i to czarno białym.), informacje o zawodzie (ślusarz), miejsce zapisu do ksiąg stałych ludności (gm. Górno, powiatu kieleckiego - może przyjdzie mi tam szukać?).
2. Zaświadczenie ślubne potwierdzające ślub zawarty w 1923 roku z moją prababcią Agatą (zapisano: Agafią). Ceremonia odbyła się w soborze prawosławnym św. Teodora w Pińsku, a następny ślub w 1925 roku parafialnym kościele rzymskokatolickim w Pińsku. Potwierdza się więc informacja o dwóch ślubach mych pradziadków!
3. Pozostałe dokumenty dotyczące zmian miejsca zamieszkania w Pińsku (o niektórych nie wiedziałem), odpisy z akt urodzeń babci i jej rodzeństwa oraz inne. W każdym razie porządna dawka informacji.

***


Do powyższego jednak moje poszukiwania nie ograniczyły się. Wyśledziłem w internecie, że podana przez Polski Czerwony Krzyż nazwa Boberröhrsdorf, gdzie pradziadek Stefan przebywał w latach 1942 - 1945 na robotach przymusowych, to podjeleniogórski Siedlęcin. Fakt powyższy układa mi się w całość z informacją pochodzącą od szwagra pradziadka, że w roku 1948 pradziadek mieszkał w Jeleniej Górze. Próbowałem szukać informacji o pobycie Stefana Stępnia w Siedlęcinie i Jeleniej Górze po wojnie na różne sposoby, jednak jak dotychczas bez rezultatu. Jedyne do czego dotarłem to niemiecka książka meldunkowa Boberrörsdorf, przechowywana w Archiwum Państwowym w Jeleniej Górze, z adnotacją, że 16 września 1943 roku w domu nr 237 został zameldowany Stefan Stępień, dokąd przybył z miejscowości Hirschberg (dziś Jelenia Góra), gdzie przebywał w obozie przy Wilhelmstrasse 18 (dziś ul. Wojska Polskiego). W dokumencie tym zgadza się data urodzenia pradziadka, natomiast występuje dziwna nazwa miejsca urodzenia: "Gurna-Kielsa". Pradziadek urodził się w Bardo w kieleckim, czyżby więc nazwa Gurna-Kielsa zapisana pewnie przez Niemca odnosiła się do Kielc i Gór Świętokrzyskich? Ciekawe. Niestety nie udało mi się zlokalizować domu o numerze 237 w Siedlęcinie, gdyż od roku 1978 dawna numeracja została zastąpiona nową, związaną z wprowadzonymi wtedy nazwami ulic.


***


I na tym jednak nie koniec. Wpadłem bowiem na pomysł, aby uzyskać od PCK kopię dokumentu z 1954 roku, na podstawie którego ustalono adres pobytu pradziadka we Wrocławiu, przy ul. Katowickiej 103. I tu niespodzianka. Adres ustalono na podstawie informacji z Komendy MO Wrocław z 6.XII.1954 roku. Jednak adnotacja jest bardzo niewyraźna i na pewno nie jest to ulica Katowicka. Najbardziej prawdopodobna wydaje się wersja z ulicą Rolniczą 103 lub 10 B. I te adresy sprawdziłem w zbiorach meldunkowych Wrocławia. Bez rezultatu. Wszedłem więc w ślepą uliczkę i wyjścia z niej nie widać. Kto wie, może jeszcze kiedyś pradziadek naprowadzi mnie w jakiś sposób na swój ślad?