Cmentarze na Litwie - Piwoszuny (lit. Pivašiūnai)

Pierwsze wzmianki źródłowe o Piwoszunach pochodzą z 1608 roku. W 1639 roku Jan Kłocki przekazał wieś wraz z folwarkiem opactwu benedyktynów w Starych Trokach. Obecny kościół parafialny (tuż przy cmentarzu) został wybudowany w roku 1825, a powstanie listopadowe przyniosło kres benedyktynom w Piwoszunach. W Piwoszunach kontynuowaliśmy poszukiwanie nagrobków Szadziewiczów i Jacuńskich (z powodzeniem jeśli chodzi o to pierwsze nazwisko, jednak biorąc pod uwagę, że nazwisko zostało zlituanizowane, zdjęcie nagrobka nie jest tu prezentowane.). Jednak trudno było się spodziewać, że aż tak dużo nagrobków z polskimi inskrypcjami znajdziemy.

Dlaczego piszę te "nudne" posty o cmentarzach litewskich? Mam wrażenie, że przestalismy pamiętać, że przez wieki ziemie litewskie były połączone kulturowo z ziemiami polskimi. Że wiele rodzin mieszkających dziś w Polsce, ale i w szerokim świecie swoje korzenie wywodzi właśnie z tych miejscowości, ale i że dostęp do informacji, które tu zamieszczam, nie jest szeroki. Może ktoś znajdzie interesujące informacje o swoich krewnych właśnie w tych "nudnych" postach?

Cmentarz znajduje się tuż przy kościele. Oto nagrobki z polskimi inskrypcjami, które udało się odnaleźć. Może ktoś znajdzie wśród nich zapomnianych krewnych.

1. Teofila Wiewiorowa (1882 - 2.03.1929)

2. Franciszka Szkarnulis (1854-1924), Wincenty Rutkowski (1865-1929)

3. Witold Dzingelewski (1910 - 23.05.1945)

4. Dominik Łuksza (1881-1948). Pochowany z członkami rodziny, których nazwiska zapisane są już w zlituanizowanej formie.

5. Konstancja Stanulowicz z domu Łuksza (1851 - 19.10.1910)

6. Julija Sławinska (1848-1892), Wikentij Sławinski (1836-1910), Rozalija Bykowska (1880-1966), Bolesław Bykowski (1924-1.02.1990), Stanislawa Bykowska (1926-11.02.1990)

7. Józef Sokołowski (1804-21.11.1893)

8. Stanisława Pacewicz (1904-1971)

9. Scholasyka Grazewicowa z domu Januszewska (1853-1895)

10. Piotr Grazewicz (1877-1940)

11. Michał Krajewski (1874-08.07.1941)

12. Donaty Sajewicz (1920-1941)

13. Adam Pietruszka, Genia Pietruszka (zm. 1937)

14. Jan Grzeczny (1909-1946)

15. Antonina Woronowicz (1894-1955), Izydor Woronowicz (1888-1960)

16. Jan Woronowicz, 92 lata.

17. Dominik Olszewski (1890-1975), Wilhelmina Olszewska (1901-1990)

18. Stanisław Obuchowski, zmarł w 1919.

19. Pawlina Boryszewska (1866-1916), Andrzej Boryszewski (1864-1950), Stanisław Boryszewski (1893-1917)

20. Witold Sławiński (1916-1995), Jan Sławiński (1891-1938)

21. Józef Dzingelewski (Dzięgielewski) (1882-1966)

22. Jan Dzingelewski (Dzięgielewski) (1923-1993), Zofija Dzingelewska (1925-2002)

23. Wiktor Leszkiewicz (1882-1938)

24. Wiktoria Leszkiewicz (1851 - 15.08.1911)

25. rodzina Slawińskich

26. Franciszek Jegliński (1829-4.07.1896) i Aniela Jeglińska (1847-13.05.1896)

27. Franciszek Maliszewski (1904-1976)

28. Julian Maliszewski (11.03.1915-07.02.1973), Ewa Maliszewska (24.06.1920-1.08.2008), Mieczysław Maliszewski (6.09.1941-2.07.1943), Jadwiga Maliszewska (1944-1966), Stanislovas Maliszewski (4.09.1951-14.04.2022)

29. Romuald Maliszewski (1893-1929), Elżbieta Maliszewska (1894-1971), Weronika Maliszewska (1927-2005)

30. Julian Maliszewski (1861-10.01.1915)

31. Maryana Olszewska (1915-1988), Wiktoria Olszewska, Jan Olszewski, Władysława Olszewska (1915-1991)

32. Wincenty Sliewoj

33. Stefanija Kochanska (1902-1971), Helena Bujanowska (1872-1924)

34. Wincenta Wonsewicz

35. Kalikst Lewicki (1923-1989)

36. Wacław Bankowski (1891-1944)

37. Florian Sajewicz (1843-1925), Romuald Małachowski (1880-1917), Stanisława Rudzis (1881-1917), Jan Rudzis (1880-1923)

38. Michał Romaniewski, Anna Romaniewska

39. Michał Wonsewicz i jego żona Scholastyka Wonsewicz

40. Emilia Bankowska (1900-1930), Kazimiera Bankowska (1902-1954)

41. Edward Żukiewicz (1870-1925)

42. Wiktor Boryszewski (1901-1979), Maria Boryszewska (1909-2007)

43. Benedykt Sakowicz (1843-2.12.1900), Petronela Sakowicz (1848-16.09.1903)

44. Anielia Palewicz (1900-1977), Juzef Palewicz (1906-1987)

45. Łukasz Maliszewski (1880-1948), Marianna Maliszewska z domu Borzyczko (1888-1961)

46. Wacław Sobolewski (1902-1960), Felicja Sobolewska (1908-2002)

47. Stefania Mazanowska (1898-1944), Aksamena Żukiewicz (1874-1948), Antonina Sawłan (1887-1961)

48. Ewa Franckewicz (Franckiewicz) (1913-1923)

49. Michał Kwiedarowicz (1853-19.06.1918), Julianna Kwiedarowicz (1873-4.10.1928)

50. Stanislaw Kochanski, 52 years, Teofilia Kochanska, 72 years

51. Aleksander Grygorowicz (1854-20.11.1909)

52. Helena Nowicka (1923-1977)

53. Maciej Witkowski (1870-17.02.1939), Marianna Witkowska (1880-18.02.1939), Wincas Witkowski (1834-1910)

54. Henryk Dzingielewski (1906-1972), Władysława Dzingielewska (1910-1975)

55. Piotr Dzingielewski (1899-1978), Władysława Dzingielewska (1907-1998)

56. Adam Maliszewski (1885-1962), Władysława Maliszewska (1888-1971), Janina Maliszewska (1919-1979), Zenon Maliszewski (1925-1997)

57. Marianna Gulbinowa (1889-1912)

58. Jan Bańkowski, Weronika Bańkowska, Tekla Bańkowska, Stasia Bańkowska

59. Michał Bańkowski (1900-29.08.1967)

60. Anna Suchodolska (1865-1930), Konstanty Suchodolski (1869-1939)

61. Jadwiga Zelniowa (1888-1961)

62. Wytold Klemantowicz (1900-1962), Jadwiga Klemantowicz (1901-1994)

63. Józef Maliszewski (1883-1970), Stanisława Maliszewska (1888-1973), Janina Maliszewska (1925-2012)

64. Aniela Krajewska (1907-1978), Josef Krajewski (1909-1981)

65. Aleksander Mackiewicz, Michalina Mackiewicz

66. Julian Ulczycki (1843-25.09.1881), Agnieszka Ulczycka z Jagintowiczów (zm. 28.05.1901)

67. Jan Bykowski (1887-1976), Michalina Bykowska (1896-1960)

68. Józef Truskowski (zapisane Truskofski na nagrobku) (1854-15.07.1935)

69. Witold Sobolewski, Agata Sobolewska

70. Wacław Bortkiewicz (1902-1967)

71. Agata Wojtkuńska (1859-1899)

72. Marek Grazewicz (1817-28.01.1882)

73. Maria Karwelis (1937-1961). Nagrobek z piękną osobistą inskrypcją od matki.

74. Jerzy Bykowski (1840-6.01.1906)

75. Marianna Bykowska (1888-3.01.1911), jej syn Michał Bykowski, 3 lata

76. Wiktoria Żylińska z domu Mickiewicz (1861-30.11.1924), przeżyła z mężem Stanisławem Żylińskim 52 lata.

77. Zofia Szczygło (1899-22.05.1908)

78. Antonina Dzingelewska (1896-2.03.1947)

79. Edmund Chmielewski (1883-1971), Zofija Chmielewska (1897-1990)

80. Rodzina Glińskich: Eugenia Glińska (5.04.1887-12.06.1887), Władys (27.06.1881-29.05.1888)

81. ksiądz Władysław Konstanty Łodź (11.03.1825-02.1894)

82. Eufrozyna Zasztowt z domu Matuszewicz (1858-26.04.1908)

83. Aniela Froncko (1895-1961), Julian Frocnko (1888-1970), Stanislaw Froncko (1919-1976)

Tu niestety nazwisko jest słabo czytelne. 84. Władysław Dobkewicz (Dobkiewicz?)

85. Apolonia Dobkiewicz (1845-1895)

86. Ewa Dobkiewicz. Prawdopodobnie, gdyż nazwisko trudno odczytać.

87. Rozalia Puciłowska (1855-20.02.1907)

88. Adam Grygorowicz

89. Marianna Bogdziewicz (1898-1963), Wacław Bogdziewicz (1900-1925)

90. Ignacy Malinowski (1816-27.09.1888), Adela Malinowska z d. Freuberg (1850-1889), Rudolf Malinowski, syn Ignacego, 26 lat, Zdanowicz Malinowska, 80 lat

91. Wiktor Fabielewicz (1875-1924)

92. Jakub Jocz (1811-16.08.1897)

93. Alfons Dzingelewski (1831-11.09.1881)

94. Jan Dzingelewski (1921-25.09.1949)

95. Maria Grygorowicz (1876-1918), Witold Grygorowicz (1859-1952)

96. Wincenty Jankowski

97. Aniela Jankowska z domu Korejwa (1866-25.10.1893)

98. Wojciech Guzowski, zmarły w roku 1920

99. Marianna Guzowska (1863-24.01.1907)

100. Bronisław Maliszewski, syn Marcina (1893-1945), Kazimierz Gembicki (1933-2019), Antonina Gembicka (1897-1977), Bronisław Gembicki (1904-1990)

101. Marianna Pawiłowicz z domu Sawlan (1883-12.07.1948), Izydor Pawilowicz (1876-2.02.1948)

102. Ludwika Sarnacka

103. Bolesław Petruskewicz (1902-19.04.1944)

104. Witalija Błażewicz (1913-1985), Kazimierz Błażewicz (1909-1991)

105. Józef Grażewicz (1820-27.06.1896)

106. Stanisław Rossochacki (1882-1929). Syn Antoni zmarł w Toruniu w 1946 roku.

107. Antoni Kochański (1911-1955)

108. Maria Skarżyńska, z domu Kucewicz, po pierwszym mężu Mackiewicz, zmarła w 1893 roku

109. Scholastyka Strawińska z domu Bazerowicz (1834-1904)

110. Franciszek Oleszkiewicz (1872-12.01.1896), Jan Oleszkiewicz (1877-6.01.1901)

111. Aleksander Oleszkiewicz (1881-1950), Ksemena Oleszkiewicz (1889-1974), Aksamela Oleszkiewicz, 85 lat (być może ten oddzielnie stojący mały krzyż dotyczy tej samej osoby, co wyżej - Ksemeny Oleszkiewicz)

112. Augustyn Bobrowski (1832-15.02.1902), Katarzyna Bobrowska, żona Augustyna (1832-9.03.1902)

113. Wiktor Jocz (1850-14.10.1900), Stefania Jocz, córka, 3 lata

114. Weronika Skinder (1872-1942)

115. Władysław Rutkowski (1875-19.04.1954), Wiktoria Rutkowska z domu Woronowicz (1884-10.05.1919), Zygmunt Rutkowski (1837-5.04.1931), Monika Rutkowska (1852-1922)

116. Michalina Lewicka (1878-6.11.1972), Józefa Wojtkiewicz, zmarła w 1917 r., Wanda Lewicka, 3 lata

117. Maciej Ambruc, 70 lat

118. Maciej Pawilowicz (1843-7.05.1913)

119. Władysław Leszkiewicz (1888-30.04.1952)

120. Stanisława Hawrylkiewicz (1898-1954), Adam Hawrylkiewicz (1888-1978)

121. Marianna Krauze z domu Chodykin (1865-4.06.1885)

122. Bronia Zacharewicz (1923-1939)

123. Zenon Wilkanc (1914-9.08.1939), student medycyny

124. rodzina Zasztowtów, w tym Mieczysław Zasztowt. Pamiątka od żony Emilii z roku 1910.

125. Hieronim Kirklewski (1798-1.01.1858), Ignacy Kirklewski

126. Adam Jeleniewski (1865-9.02.1927)

127. Witold Sztejna (1895-21.09.1913), Konstanty Sztejna (1867-1886)

128. Martyna Sztejn (1833-15.06.1887)

129. Michalina Złotawa (1856-22.06.1892)

130. Adam Hlidź, Joanna Hlidź

131. Elżbieta Kozłowska z domu Skarżyńska (1855-21.08.1894)

132. Helena Kozłowska

133. Katarzyna Hawryłkiewicz

134. Wandalin Dziengelewski (1921-3.10.1946)

135. Genowefa Gruszewska (1870-22.07.1943)

136. Henryk Szwabowski (1951-1982), Bolesław Bykowski, Bolesław Bykowski

137. Aniela Oleszkiewicz (1911-1985), Józef Oleszkiewicz (1906-1989), Kazimierz Oleszkiewicz (1946-2015)

138. Michał Bukowski, Bronisław Bukowski (1908-1934)

139. Monika Hrinkiewicz, Stanisław Hrinkiewicz

140. Stanisław Ostrowski (1896-25.02.1959), Józefa Ostrowska (1899-27.11.1981)

141. Teofila Wilkanc (1873-1952), Teodora Wilkanc (1877-1957), Leonarda Wilkanc (1883-1953)

142. Józef Bańkowski (1899-1985), Stanisława Bańkowska (1903-1978)

143. Leonard Bańkowski (1930-2015), Irena Bańkowska (1932-2015)

144. Mieczysław Chwedarowicz (1918-1978)

145. Paulina Woronowicz

146. Wiktor Sartanowicz (1886-1906)

147. Jadwiga Zacharewicz (1872-1947), Justyn Zacharewicz (1858-1947)

148. Bronisława Euzebia Kucewicz z domu Żurniarz (1890-1931)

149. Władysław Lewicki (1875-1948), Henryk Lewicki (1910-1949)

150. Michał Kagiel (syn Wincentego, 52 lata), Scholastyka Kagiel z domu Dydzińska 65 lat, zmarła w roku 1866).

Walensi - syn Michała i Scholastyki.

Stanisław - syn Michała i Scholastyki, w Witebsku.

Stanisława - córka Walensia i Józefy, w Witebsku, 16 lat, 1890.

151. Leontyna Sztejn z domu Elenieńska (1867-18.03.1919)

152. Michalina Sztejn z domu Choruży (1903-25.05.1945)

153. Józef Rutkowski (14.12.1875-4.10.1955), Helena Rutkowska (1895-6.01.1948), Olgierd Rutkowski (10.09.1920-25.04.1945), Justyna Rutkowska (zmarła w 2007)

154. Witalija Rossochacka (1887-1974), Bronisława Rossochacka (1919-1986)

155. Bronisława Wilkanc (1881-1945), Bolesław Wilkanc (1918-1995), Stanisław Wilkanc (1870-1949), zmarł na Syberii, Stanisława Wilkanc (1927-2000)

156. Maria Wolochowicz (1878-1945), Wincenty Wolochowicz (1874-1968), Henryk Wolochowicz (1899-1987), Anna Wolochowicz (1909-2005)

157. Henryk Rudzis (1911-1916), Władysław Rudzis (zmarły w 1889 roku)

158. Tekla Mackiewicz (1852-22.11.1927)

159. Wacław Dzingelewski (1828-1991), Wanda Dzingelewska (1927-2016), Stanisława Dzingelewska (1922-1991)

160. Stanisław Sikorski (1967-1990), Michał Achmedow (1960-1993)

161. Aleksandra Bykowska (1911-1989), Cyprian Bykowski (1902-1996)

162. Albina Matusewicz (1917-2000), Albert Rutkowski (1912-2005), Antonina Rutkowska (1914-2016)

163. Witold Maliszewski (1908-2000), Marian Maliszewski (1916-2000)

Świątynie poznańskie (dwie)

3 listopada 1852 roku w Krzyżownikach zmarła Dorota Paczkowska z Derdów (moja 3xprababka), a nieco ponad pół roku później, dokładnie 10 lipca 1853 roku Stanisław Paczkowski (mój 3xpradziadek) zawarł związek małżeński z ewangeliczką Julianną Teichmann, córką Antoniego. Ślub miał miejsce w ewangelickim kościele św. Krzyża w Poznaniu. 

Kościół ten został zaprojektowany przez Antoniego Höhne i zbudowany w latach 1777-1783. Było to efektem ustawy sejmowej z 1768 roku, przyznającej innowiercom prawo do swobodnego wyznawania wiary. Ewangelicy od roku 1616 nie posiadali w Poznaniu swojej świątyni, a nowa ustawa sejmowa zachęciła ich do kupienia działki na przedmieściu Grobla i wybudowaniu kirchy. W kwietniu 1777 roku król Stanisław August Poniatowski wydał przywilej na jej budowę i prace ruszyły. Sam architekt, Antoni Höhne pochodził z Czech, gdzie urodził się około 1745 roku. Pracował przy projekcie kościoła parafialnego w Wolsztynie, później związał się na stałe z Poznaniem, gdzie zaprojektował między innymi budynek zwany dziś pałacem Dzałyńskich. W 1779 roku otrzymał od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego tytuł architekta królewskiego. Jego synem był Józef Hoene-Wroński, filozof i matematyk, twórca pojęcia mesjanizmu, wykorzystywanego później przez Adama Mickiewicza.

Kościół ten po 1945 stał się kościołem rzymskokatolickim pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Na jego dziedzińcu możemy dziś oglądać pomnik wystawiony Stefanowi Stuligroszowi, założycielowi poznańskich Słowików który mieszkał przy kościele.

W Poznaniu mieszkałem w latach 1992-1997 podczas studiów i przyznam, że choć ulicą Mostową często chodziłem, ne zarejestrowałem tego kościoła w swej pamięci. Ta okazała budowla stoi w pewnym oddaleniu od ulicy, odgrodzona od niej ogrodzeniem i już za skrzyżowaniem z ulicą Wodną, wiodącą w stronę Rynku. A to właśnie ulica Wodna stanowiła granicę kwartału, poza który nie zapuszczałem się. Przy Mostowej, gdzieś w piwniczce, był pub, do którego my, studenci Politechniki, chodziliśmy czasami na miód pitny, wczesną wiosną 1994 roku. Grał tam wówczas na żywo zespół jazzowy. Później już w bursie przy tej ulicy zamieszkała Renata, więc bywałem tam częściej. Po sąsiedzku zaś była ulica Grobla z kamienicą, w której zdarzało mi się pomieszkiwać w wakacje 1994 roku. Przy Wodnej zaś, już pod koniec studiów, udzialałem korepetycji z matematyki pewnej młodej poznaniance. I to była "moja Mostowa", a ten ciekawy, o dość ciężkiej bryle kościół, leżał już jednak trochę poza nią.

Wróćmy jednak do Stanisława Paczkowskiego. Przed rokiem 1867 jego druga żona Julianna Paczkowska z Teichmannów zmarła. Nie znalazłem jej aktu zgonu i muszę przyznać, że jest dla mnie zagadką, dlaczego. Wydaje się bowiem, że rodzina Stanisława i Julianny mieszkała cały czas po ślubie w Krzyżownikach. Tam rodziły się bowiem ich dzieci. Nagle jednak 6 lutego 1866 roku w Poznaniu w kościele św. Marcina, Stanisław Paczkowski, powtórnie wdowiec, bierze ślub z  Marianną Hańczuch (Hańczuk), urodzoną w roku 1843 i pochodzącą z Wildy Górnej.

Parafia św. Marcina powstała w pierwszej połowie XIII wieku, jeszcze przed lokacją Poznania w osadzie Święty Marcin, która została włączona w granice miasta dopiero w 1797 roku. Dziś trudno sobie wyobrazić, że obszar ten leżał poza miastem, stanowi jego ścisłe centrum. Obecny gotycki kościół świętego Marcina pochodzi z początku XVI wieku. Był niszczony przynajmniej dwukrotnie. W roku 1657 przez wojska brandenburskie, a także w czasie II wojny światowej.

Kościół jest tak wtopiony w tło ulicy św. Marcina, że prawie się go nie zauważa jako odrębną strukturę. Mijałem go wiele razy podczas studiów, wcześniej i później. Zaczął być mi bliższy, gdy długo po studiach przyjeżdżaliśmy do Poznania 11 listopada na imieniny ulicy św. Marcina oraz aby poświętować imieniny syna.