Kapliczki św. Jana Nepomucena na Podlasiu

"Święty Jan Nepomucen, patron mostów i przepraw, opiekun życia rodzinnego, orędownik dobrej spowiedzi, sławy i honoru, obrońca przed obmową, zniesławieniem i pomówieniem, według tradycji ludowej był świętym chroniącym również od powodzi. Kapliczki z jego wizerunkami stawiano zatem przy mostach nad rzekami i strumieniami. Nieprzypadkowo jeszcze dzisiaj najwięcej figur świętego odnajdujemy w sąsiedztwie dużych rzek, głównie Bugu, Narwi, Biebrzy, Pisy. Szczególnie na Kurpiach święty jednoznacznie związany był z wodą; jako patron plonów chronił pola przed powodziami, ale również w razie potrzeby sprowadzał deszcz. Nie ma w tym nic dziwnego, jeśli weźmie się pod uwagę dużą ilość rzek, różnych strug i głębokich rowów, których wody szybko przybierały w czasie roztopów lub gwałtownych opadów deszczu i wylewały. Kapliczki ze św. Janem, w okolicach Moniek, Trzciannego i Puszczy Knyszyńskiej często ustawiano w miejscach podmokłych, na łąkach, przy drogach podmakających w okresach wiosny i jesieni. Echo ochrony przed powodziami pobrzmiewa w kilku legendarnych opowieściach o przypłynięciu z dużą wodą wizerunku św. Jana Nepomucena. Po ustaniu powodzi, w miejscu gdzie osiadła figura budowano dla niej kapliczkę. Rzeźby ustawiano również na granicach wsi i pól oraz przy drogach i na skrzyżowaniach w celu wspomożenia podróżnych."

Wojciech Kowalczuk, Wiesława Pawlak, "Jan Nepomucen, święty przydrożny", Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Muzeum Północno-Mazowieckie w Łomży, 2003-2004.

Dziś w Internecie powstają strony dokumentujące istniejące figury świętego. Znaleźć tam można wiele fotografii i opisów, np. pod następującymi adresami:

http://nepomuk.w.waw.net.pl/

http://kapliczki.tc.pl/1/podlasiejn.html

Ja dorzucam cztery fotografie ze swoich zbiorów z okolic Knyszyna:

figura stojąca przy drodze nieopodal wsi Gniła, styczeń 2004.



Knyszyn, figurka świętego przy wyjeździe z miasta w kierunku na Korycin, lipiec, 2004.