sobota, 4 marca 2023

Mieszkańcy Klepacz w latach 1692, 1712 i 1761

Poza pierwszym znanym spisem włościan wsi Klepacze z 1562 roku, a listą włościan, którzy w czasie uwłaszczenia w roku 1874 dostali nadziały ziemi, istnieją różnego rodzaju spisy z okresu pomiędzy tym datami.

Archiwum Główne Akt Dawnych przechowuje tzw. Księgi Grodzkie Brańskie z lat 1550-1726, a wśród nich znajdują się spisy ludności ziemi bielskiej, sporządzone w celu wybierania podatku pogłównego w latach 1692 i 1712. Wśród tych spisów znajdujemy mieszkańców ówczesnych Klepacz, którzy opłacali podatek pogłówny. W roku 1692 poza imieniem i nazwiskiem znajduje się liczba osób, od których liczony był podatek. Oto lista z roku 1692:

1. Jan Łazowski - 1 osoba,
2. Jakub Łazowski - 2 osoby,
3. Michał Chudy - 1 osoba,
4. Michał Wysocki - 2 osoby,
5. Hryhor Wysocki - 3 osoby,
6. Michał Moszczyk - 2 osoby,
7. Daniło Ihnatik - 2 osoby,
8. Karpiesz Cieśluk - 2 osoby,
9. Roman Wysocki - 2 osoby,
10. Mateusz Wysocki - 1 osoba,
11. Woytek Danilik - 2 osoby,
12. Macey Łazowski - 2 osoby,
13. Dmiter Olexik - 2 osoby,
14. Joseph Klimik - 1 osoba,
15. Jasko Danilik - 2 osoby,
16. Fedor Bayko - 2 osoby,
17. Dmiter Danilik - 2 osoby,
18. Weremieyczyk - 2 osoby,
19. Mikita Sewerin - 1 osoba,
20. Hryhor Wysocki - 2 osoby,
21. Dawid Macieyczyk - 3 osoby,
22. Stephan Olexik - 2 osoby,
23. Piotr Sołtys - 2 osoby,
24. Joseph Szoltys - 2 osoby,
25. Jakub Soltys - 2 osoby.


Pierwsza strona spisu z roku 1692 dla wsi Klepacze

W spisie powyższym nie podano imion kobiet. Zwracają uwagę ruskie formy imion, Hryhor, Dmiter, co może świadczyć o tym, że w Klepaczach rzeczywiście mieszkali pod koniec XVII wieku unici. Po raz pierwszy widzimy w takim spisie nazwiska, które występowały (i występują) w Klepaczach współcześnie, niektóre oczywiście w dawnej, różniącej się od dzisiejszej formie: Łazowski, Wysocki, Danilik, Olexik.

Równie ciekawie wygląda spis z roku 1712, który dodatkowo zawiera informacje o współmieszkańcach podatników:

1. Jakub Hreorczuk, synów dwóch, niewiestka i dziewka Wasilowa,
2. Józef Wysogrocki, córek 2,
3. Eliasz Wysogrocki, żona i parobek,
4. Stefanowa Olesiukowa,
5. Józef Dawidziuk, żona, parobek i dziewka,
6. Hreor Wysocki, syn i córka,
7. Maciej Zarzecki, syn i żona,
8. Nikita Sewerin, brat,
9. Michał Weromiei, syn i córka,
10. Jan Okurowski, żona,
11. Leon Okurowski, żona,
12. Chwiedor Bayka, syn i córka,
13. Paweł Baranowski, żona,
14. Paraska, mieszkająca u Pawła Baranowskiego,
15. Maciej Łazewski, syn z żoną,
16. Maciej Daniluk, żona,
17. Jakub Wysocki, żona, siostra,
18. Roman,
19. Hreor Karpulek,
20. Kazimierzowa wdowa,
21. Pawluk Cimoszuk, żona,
22. Jędrzej Cimoszuk, żona,
23. Markowa wdowa,
24. Maciej Wysocki, żona,
25. Jan Łazowski, żona,
26. Jakub Łazowski, parobek i córek dwie,
27. Jakub Goral, żona,
28. Zofia Macurka,
29. Jurczynowa.


Pierwsza strona spisu z roku 1712 dla wsi Klepacze

W powyższym spisie pojawiły się kobiety, choć wciąż w formie bezosobowej, ale także kolejne nazwiska znane we współczesnych Klepaczach:

Hreorczuk, Okurowski, Cimoszuk.

Z roku 1761 z kolei pochodzą mapy referendarskie starostwa suraskiego wraz z opisami. Powstanie map było spowodowane sporami terytorialnymi między starostwem suraskim, a graniczącymi z nim dobrami prywatnymi. Jak pisał Tomasz Popławski w swym artykule opublikowanym w numerze 3 Białostocczyzny z roku 1995, opracowania kartograficzne wraz z rejestrami, czyli opisami były bardzo szczegółowe i wiarygodne, stanowiąc podstawę wydania wyroku w sądach referendarskich rozpatrujących tego rodzaju sprawy od XVI wieku do roku 1766. Mapy te wraz z opisami przechowywane są podobnie, jak opisane wyżej spisy ludności ziemi bielskiej, w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Wśród nich znajduje się mapa wsi Klepacze.


Rekonstrukcji granic pól należących do XVIII-wiecznej wsi Klepacze w naniesieniu na współczesną mapę okolic dokonał Tomasz Popławski we wspomnianym wyżej artykule "Mapy starostwa suraskiego z roku 1761".


Obszar gruntów Klepacz sięgał aż pod dzisiejszy Kleosin, obejmując Turczyn, a także obszar późniejszego miasta Starosielce. Wieś rozlokowana była po wschodniej stronie rzeczki Horodnianki (na mapie zwanej Niewodnicą), Jedynie folwark znajdował się po jej zachodniej stronie oraz młyn ulokowany bardziej na północ oraz dwa towarzyszące mu zabudowania. Nie widać na mapie żadnego budynku kaplicy. Już w XVIII wieku funkcjonowała nazwa Nadawki w odniesieniu do Klepacz. Obszarów o tej nazwie było aż 6. Prawie wszystkie, poza jednym, ulokowane były przy wschodniej granicy gruntów wiejskich. Część pól nosiła nazwę Szmaty bądź Sztuki. Pola na mapie zostały ponumerowane. Dzięki towarzyszącemu opisowi (inwentarzowi), widać przyporządkowanie pól we wsi do konkretnych kmieci oraz rodzaj pól przyporządkowanych kmieciom (ciągłe bądź czynszowe). W inwentarzu z roku 1761 pojawiają się kolejne nazwiska znane ze współczesnych Klepacz: Mikulski, Łupiński, Jeromiej, Klezik, Witkowski.

1. Jan Goral, Roman Wysocki, Wawryn Goral, Bartłomiej Łazowski.
2. Kazimierz Łazowski, Wojciech Zając, Jan Galas.
3. Kazimierz Bayko, Jan Wysocki, Roman Wysocki.
4. Ignacy Wysocki, Kazimierz Wysocki, Paweł Mikulski.
5. Mikołaj Łupiński, Jakub Tymosiuk, Chwiedor Nienarciuk.
6. Szymon Karpieszuk, Mikołaj Wysocki.
7. Stanisław Czarnecki, Olexa Danieluk, Wawryn Olexycki.
8. Michał Klezmunt, Jędrzej Bayko, Szymon Bayko.
9. Jan Tymosiuk, Paweł Bayko, Jan Bayko, Jędrzej Okurowski.
10. Piotr Okurowski, Paweł Jędrzeyczuk, Michał Jeromiej.
11. Michał Klezik, Paweł Jędrzeyczuk, Olexa Bayko.
12. Paweł Bayko.
13. Maciej Bayko, Michał Nieciecki, Tomasz Boiarczuk.
14. Franciszek Wysocki, Jędrzej Bayko, Paweł Dawidziuk.
15. Ludwik Olexycki, Matej Daniluk.
16. Sołtyski.
17. Stefan Kretkowski, Szymon Witkowski.

2 komentarze:

  1. Wydaje mi się, że w spisie z roku 1562 nie ma jeszcze nazwisk, choć mogę się mylić. Część określeń to mogą być patronimiki, czyli przydomki utworzone od imienia, nazwy lub porzydomku ojca: Pawlowicz, Oliskonicz, Iwaskonicz, Naumonicz. Pozostaje jeszcze kwestia potopu szwedzkiego i wojny z Moskwą z II połowy XVII wieku, które rzeczywiście mogły mieć wpływ na znaczne wyludnienie Klepacz.

    OdpowiedzUsuń
  2. Dziękuje za odpowiedź i jeszcze raz za artykuł! Będą trzymał kciuki za to żeby znalazły się jeszcze jakieś dodatkowe dokumenty które by potwierdziły nazwiska, połączenia ojciec-syn no i co się stało z mieszkańcami Klepacz z 1562r.

    OdpowiedzUsuń