od czasu do czasu

niedziela, 4 grudnia 2022

Cmentarze na Litwie: Wieprze (Vepriai)

Kolejnym miejscem, w którym interesował nas cmentarz były Wieprze (lit. Vepriai), położone w rejonie wiłkomierskim, ale już w okręgu wileńskim z pięknym, kościołem stojącym na wzgórzu. Jak się okazało, mimo iż Wieprze są siedzibą parafii, nie ma w nich proboszcza. Parafia obsługiwana jest przez księdza proboszcza z Dainavy, położonej kilkanaście kilometrów od Wieprzy.

Wieprze wspominane były już w kronikach krzyżackich z 1384 roku. W XIX wieku tutejsza parafia nosiła nazwę Wieprze-Upniki, gdyż w Upnikach znajdowała się kaplica filialna. Należały do Kieżgajłów, później książąt Ogińskich, Szemiottów, Tyzenhauzów, Kossakowskich, Podbereskich i Platerów. Wieprze są bardzo malowniczo położoną niewielką miejscowością nad jeziorem z górującą nad nią sylwetką kościoła. Na cmentarz trafiliśmy dokładnie w dzień Wszystkich Świętych. Słychać było dookoła język litewski, ale przebijała też gdzieniegdzie język polski. Oto ciekawsze nagrobki:

nagrobek rodziny Żukowskich

nagrobek rodziny o nazwisku Ratowt (Bernard 1863-1931), Zuzanna (1875-1949), Helena (1911-1990), Julian (1908-1994), Eduardas (1914-2008)

kolejny nagrobek polskojęzyczny. Piotr Pokujżo (zm. 1900), Ksawera Pokujżo (zm. 1985), Irena Pokujżo (zm. 2008)

Władysław Ratowt (1915-1974), Kazimiera Paszkiewicz (1908-1970), Maria Ratowt, Feliks Ratowt

Adolf Streblik (1863-1926), Ludwika Streblik z Puczyńskich (1865-1928)

Józef Korsak (1855-1925)

nagrobek Józefa Bagdanowicza, niegdyś wyposażony w zdjęcie, które nie przetrwało

zniszczony nagrobek z nieczytelną inskrypcją, ale za to ze zdjęciem

Edward Przyiłgowski (1831-1891) z dziećmi i wnukami

Adolfina Szymanowska z Puczyńskich (zm. 1918)

Aniela Arciszkiewiczowa z Rokickich (zm. 1866) z córką Judytą (zm. 1882)

Michał i Anna Babiłowie

jeden z ciekawszych nagrobków litewskich. Praskovija Spevakovai

kolejny ciekawy nagrobek litewski. Vaclovas Marbutavicius (1930-1999)

Maria Kamińska z Żebrowskich (data zgonu nieczytelna)

Emilia Kamińska z Żebrowskich (1845-1929). Nagrobek ufundowany przez córkę Melanię Wasilewską z Żebrowskich, która wyemigrowała do Ameryki przed I wojną światową.

niedziela, 27 listopada 2022

Cmentarze na Litwie: Rumszyszki (Rumšiškės)

Podczas ostatniego wyjazdu na Litwę w ramach poszukiwań genealogicznych miałem okazję przeszukać szereg cmentarzy położonych między Kownem (Kaunas) a Wiłkomierzem (Ukmerge). Wróciłem zafascynowany współczesną ornamentyką nagrobków litewskich, a także wieloma pozostałościami po kulturze polskiej, co nie wydawało mi się oczywiste przed wyjazdem, zwłaszcza w odniesieniu do Litwy Kowieńskiej.

Poszukiwania zacząłem od miejscowości Rumszyszki. Według "Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" z przełomu XIX/XX wieków, Rumszyszki były miasteczkiem rządowym przy ujściu Proweny do Niemna. Kościół drewniany pod wezwaniem św. Michała Archanioła wzniesiony został pierwotnie przez Władysława Jagiełłę, a przebudowany kosztem skarbu i parafian w latach 1859/1860. W Rumszyszkach znajduje się jeden z większych w tej części Europy skansenów z pięknymi litewskimi krzyżami.

Na wzgórzu górującym nad Zalewem Kowieńskim wciąż stoi stary drewniany kościółek. Warto zajrzeć do środka, aby spojrzeć na urokliwą architekturę tak przypominającą drewniane świątynie Podlasia.

Pora jednak na zdjęcia z cmentarza, dom którego z kościoła wiedzie jedna z bocznych uliczek.

nagrobek Teodora Regimantasa (1913-1968) z ciekawym przedstawieniem osoby oddającej hołd bądź przeżywającej śmierć bliskiego.

pierwszy nagrobek w języku polskim. Jerzy Sider (1840-1888)

kolejny nagrobek w języku polskim w otoczeniu już litewskich nagrobków bardziej współcześnie żyjących członków rodziny. Jan Monkiewicz (1822-1890)

I znów język polski. Michał Kiepiażyński (1863-1886)

żeliwny XIX-wieczny nagrobek. Jan Pużycki (1874-1886)

charakterystyczny motyw cmentarny - pień drzewa z uciętymi gałęziami. Nagrobek rodziny Limanowskich. Aniela Limanowska z Dejkowskich (1849-1919),

Wiktor Limanowski (1885-1892),

Mieczysław Limanowski (1886-1892),

Gabriela Limanowska z Pacewiczów (1817-1897),

Jan Limanowski (1889-1905)

grupa nagrobków polskojęzycznych:

Wincenty Monkiewicz, Sybirak - powstaniec 1863 roku (1836-1911),

Jan Sikorski (zm. 1916),

Jan Limanowski (1807-1891),

Władysław Monkiewicz (zm. 1943),

Zofia Czaplijewska (zm. 1950),

Józefa Sikorska (zm. 1978).

Na cmentarzach Kowieńszczyzny uwagę zwracają liczne drewniane krzyże nagrobkowe bogato zdobione. Nagrobek rodziny Purų.

zniszczony, ale wciąż czytelny nagrobek: Jerzy Mejłut(owicz?)

(1830-1896)

kolejne dwa polskojęzyczne nagrobki:

Franciszek (67 lat) i Róża (70 lat) Sikorscy, rok 1912,

rodzina Kozakiewicz:

Adolf (1861-1918),

Karolina (1870-1936),

Franciszek (1868-1948),

Eleonora (1892-1900).

jeden z przykładów, jak języki polski i litewski mieszają się w obrębie jednej rodziny.

Władysław Ciolkiewicz (1849-1925),

Jadwiga Ciolkiewicz z Wojtkuńskich (1861-1939),

Vaclovas Ciolkievičiai (1889-1946),

Zigmas Ciolkievičiai (1906-1975),

Antanas Ciolkievičiai (1900-1983).

nagrobki rodziny Downarowiczów:

Helena Downorowicz (zm. 1936),

Izabella Downarowicz z Wyszyńskich (1815-1907).

ksiądz Paweł Stuliński

kolejny przykład drewnianego zdobionego krzyża nagrobnego. Zigmas Cabkauskas (1943-1984).

niedziela, 20 listopada 2022

Cmentarz parafialny w Korycinie

Pod koniec października miałem okazję prowadzić badania genealogiczne na założonym w pierwszej połowie XVII wieku cmentarzu parafialnym w Korycinie i muszę przyznać, że jest to jeden z najpiękniej położonych cmentarzy podlaskich. Prowadzą do niego schody wśród- szpaleru drzew zakończone bramą, będącą w tym wypadku wyczuwalną granicą między światem codziennym i światem zmarłych. Na cmentarzu zachowało się sporo starych nagrobków, z których ciekawsze chciałbym tu zaprezentować.